TY - JOUR ID - 130670 TI - سره‌نویسی فارسی در دربار ایلخانان (شهنشاه‌نامة احمد تبریزی: یگانه اثر منظوم به فارسی سره) JO - نامه فرهنگستان JA - NF LA - fa SN - 1025-0832 AU - گوهری کاخکی, مهشید AU - مهدوی, محمّدجواد AD - دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، نویسنده مسئول AD - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد Y1 - 2018 PY - 2018 VL - 17 IS - 2 SP - 109 EP - 119 KW - منظومۀ حماسی ـ تاریخی KW - شهنشاه‌نامۀ احمد تبریزی KW - سره‌نویسی KW - شاهنامۀ فردوسی KW - عربی KW - ترکی DO - N2 - منظومۀ حماسی ـ تاریخی شهنشاه‌نامۀ احمد تبریزی یکی از تاریخ‌های عمومی مغولان است که در سال (۷۳۸ ھ.) به زبان فارسی و در وزن و سبک شاهنامۀ فردوسی سروده شده‌است. یکی از ویژگی‌های مهم و برجستۀ منظومۀ شهنشاه‌نامه، تلاش آگاهانۀ شاعر برای پاک‌سازی زبان فارسی است که این منظومه را از سایر آثار منثور و منظوم فارسی متمایز می‌سازد و آن را به‌عنوان یگانه اثر منظوم فارسی و نخستین متن کاملی که به فارسی سره سروده شده‌است، مطرح می‌کند.در این مقاله ابتدا ادعای احمد تبریزی مبنی‌بر نوشتن منظومه‌ای سراسر پارسی و خالی از کلمات بیگانه مطرح و با مطالعۀ بسامد واژه‌های عربی، ترکی و مغولی در منظومۀ شهنشاه‌نامه، این مسئله بررسی شده‌است. سپس فارسی‌گرایی در شهنشاه‌نامۀ تبریزی و شاهنامۀ فردوسی مقایسه شده‌است تا میزان پایبندی تبریزی به سره‌نویسی بهتر نشان داده شود. در ادامه، انگیزه‌های شاعر در سرودن منظومه‌ای سراسر پارسی، ازجمله دلبستگی و عشق به هویّت ایرانی و تلاش برای بقای زبان فارسی، بیان شده‌است. پس از بررسی مختصر پیشینۀ سره‌نویسی در زبان فارسی، جایگاه منحصربه‌فرد شهنشاه‌نامۀ تبریزی در این زمینه و اهمیّت سرایش منظومه‌ای به پارسی سره در دربار ایلخانان ترک مطرح شده‌است. UR - https://nf.apll.ir/article_130670.html L1 - https://nf.apll.ir/article_130670_484628877dfb74c2046539970318a54d.pdf ER -