نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشگاه بوعلی سینا، همدان
چکیده
در این مقاله به تعیین مقوله و نقش دستوری کلمۀ کور در جملۀ «او کور به دنیا آمد» و جملاتی نظیر آن پرداخته‌ایم. با توجه به استدلال‌های ارائه‌شده، به نظر نگارنده مقولۀ دستوری کور صفت است، نه قید. اما نکتۀ دیگر نقش دستوری این کلمه است. به نظر می‌رسد این ساخت از ساخت‌هایی است که در زبان فارسی بررسی نشده‌است و ساختی است که زبان‌شناسان آن را «ساخت تشریحی» می‌نامند. از این حیث در این جمله نقش دستوری کلمۀ کور نقش مسند و از نوع تشریحی است. استدلال‌هایی برای این امر ارائه شده‌است.
کلیدواژه‌ها
منابع
احمدی گیوی، حسن و حسن‌انوری (۱۳۷۵)، دستور زبان فارسی، ویرایش دوم، تهران، فاطمی.
باطنی، محمدرضا (۱۳۶۶)، نگاهی تازه به دستور زبان، تهران، آگاه.
راسخ‌مهند، محمد (۱۳۸۲)، «قید فعل و قید جمله در زبان فارسی»،زبان‌شناسی، سال ۱۸، شمارﮤ ۱، صفحه‌های ۹۵ـ۱۰۱.
راسخ‌مهند، محمد (۱۳۹۴)، «تعیین مقولۀ مصدر در زبان فارسی»، جشن‌نامۀ دکتر کوروش صفوی؛ به کوشش مهرداد نغزگوی‌کهن و محمد راسخ‌مهند، سیاهرود، صفحه‌های ۱۵۱ـ۱۷۲.
راسخ‌مهند، محمد (۱۳۹۶)، نحو زبان فارسی، نگاهی نقشی ـ رده‌شناختی، تهران، آگه.
شریعت، محمدجواد (۱۳۶۷)، دستور زبان فارسی، تهران، اساطیر.
طباطبایی، علاءالدین (۱۳۸۲)، اسم و صفت مرکب در زبان فارسی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
طباطبایی، علاءالدین (۱۳۸۵)، «تغییر مقوله در زبان فارسی»، نامه فرهنگستان، شمارﮤ ۳۰، صفحه‌های ۳۲ـ۳۷.
طباطبایی، علاءالدین (۱۳۹۵)، فرهنگ توصیفی دستور زبان فارسی، تهران، فرهنگ معاصر.
طباطبایی، علاءالدین (۱۳۹۶)، مجلۀ فرهنگ امروز، شمارﮤ ۱۸.
طبیب‌زاده، امید (۱۳۹۳)، دستور زبان فارسی براساس نظریه گروه‌های خودگردان در دستور وابستگی، تهران، مرکز.
قریب، عبدالعظیم و همکاران (۱۳۸۰)، دستور زبان فارسی (پنج استاد)، تهران، فردوس.
صادقی، علی‌اشرف (۱۳۹۶)، فرهنگ جامع زبان فارسی، جلد دوم، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
کریمی دوستان، غلامحسین (۱۳۸۷)، «اسامی و صفات گزاره‌ای در فارسی»، دستور (ویژه‌نامۀ نامۀ فرهنگستان)، شمارﮤ 3، صفحه‌های 187ـ202.
مشکور، محمدجواد (۱۳۶۸)،دستورنامه در صرف و نحو زبان فارسی، تهران، شرق.
ناتل خانلری، پرویز (۱۳۵۵)، دستور زبان فارسی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
Croft, W. (2000), “Parts of speech as typological universals and as language particular categories”, In: Approaches to the typology of word classes, ed. Petra Maria Vogel and Bernard Comrie. Berlin: Mouton de Gruyter: 65- 102.
Croft, W. (2001), Radical Construction Grammar: Syntactic Theory in Typological Perspective. Oxford: Oxford University Press.
Goldberg, A. E. & Jackendoff, R. (2004), “The English resultative as a family of constructions”. Language, 80, 532-568.
Halliday, Michael A. K. (1967), Notes on transitivity and theme in English, part 1. Journal of Linguistics3: 37–81.
Huddleston, R. and Pullum, G. K. (2002), The Cambridge grammar of the English language. Cambridge: Cambridge University Press.
Lakoff, G. (1987), Women, fire and dangerous things: what categories reveal about the mind. Chicago: Chicago UP.
Nichols, Johanna (1978), Double dependency? Chicago Linguistic Society14: 326–339.
Schultze-Berndt, E. and Himmelmann, N. P. (2004), “Depictive secondary predicates in crosslinguistic perspective”. Linguistic Typology 8: 59-131.
)