نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، نویسنده مسئول
2 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
منظومۀ حماسی ـ تاریخی شهنشاه‌نامۀ احمد تبریزی یکی از تاریخ‌های عمومی مغولان است که در سال (۷۳۸ ھ.) به زبان فارسی و در وزن و سبک شاهنامۀ فردوسی سروده شده‌است. یکی از ویژگی‌های مهم و برجستۀ منظومۀ شهنشاه‌نامه، تلاش آگاهانۀ شاعر برای پاک‌سازی زبان فارسی است که این منظومه را از سایر آثار منثور و منظوم فارسی متمایز می‌سازد و آن را به‌عنوان یگانه اثر منظوم فارسی و نخستین متن کاملی که به فارسی سره سروده شده‌است، مطرح می‌کند.
در این مقاله ابتدا ادعای احمد تبریزی مبنی‌بر نوشتن منظومه‌ای سراسر پارسی و خالی از کلمات بیگانه مطرح و با مطالعۀ بسامد واژه‌های عربی، ترکی و مغولی در منظومۀ شهنشاه‌نامه، این مسئله بررسی شده‌است. سپس فارسی‌گرایی در شهنشاه‌نامۀ تبریزی و شاهنامۀ فردوسی مقایسه شده‌است تا میزان پایبندی تبریزی به سره‌نویسی بهتر نشان داده شود. در ادامه، انگیزه‌های شاعر در سرودن منظومه‌ای سراسر پارسی، ازجمله دلبستگی و عشق به هویّت ایرانی و تلاش برای بقای زبان فارسی، بیان شده‌است. پس از بررسی مختصر پیشینۀ سره‌نویسی در زبان فارسی، جایگاه منحصربه‌فرد شهنشاه‌نامۀ تبریزی در این زمینه و اهمیّت سرایش منظومه‌ای به پارسی سره در دربار ایلخانان ترک مطرح شده‌است.
کلیدواژه‌ها
)