ابوالفضل خطیبی؛ کاوس ندایی
چکیده
چکیده: در این مصرع از شاهنامه، «یکی بورِ ترکی چو گوری به تن» در اواخر پادشاهی بهرام پسرِ اورمَزدِ (Urmazd) ساسانی از جامِ مَیِ بزرگی سخن رفتهاست که نام آن به صورتهای «بورِ ترکی» bur-e torki، «پور ترکی» pur-e torki و «تورِ ترکی» tur-e torki تصحیف شدهاند. در این جستار نشان داده شدهاست که در پشتِ این صورتهای تصحیفشده، واژۀ ...
بیشتر
چکیده: در این مصرع از شاهنامه، «یکی بورِ ترکی چو گوری به تن» در اواخر پادشاهی بهرام پسرِ اورمَزدِ (Urmazd) ساسانی از جامِ مَیِ بزرگی سخن رفتهاست که نام آن به صورتهای «بورِ ترکی» bur-e torki، «پور ترکی» pur-e torki و «تورِ ترکی» tur-e torki تصحیف شدهاند. در این جستار نشان داده شدهاست که در پشتِ این صورتهای تصحیفشده، واژۀ دشوارِ تَکوک takuk (Pah. takōk; Av. gaō-dana)، به معنی «ریتون» (rhyton)، جامِ باده به اشکالِ حیواناتی چون اسب و شیر و جز آنها، بهکار رفتهاست که کاتبان آن را نشناخته و به صورتهای بالا ساده کردهاند. در این جستار بهجای این صورتهای تصحیفشده، سه فرض پیشنهاد شدهاست: «بُورْ تکوکی» bur (bōr?)-takuki (تکوکی به شکل اسبِ بور)، «زَرْ تکوکی» zar-takuki (تکوکی زرّین) و «پُرْ تکوکی» por-takuki (تکوکی پر از مَی) که فرض سوم محتملتر است.
مهشید گوهری کاخکی؛ محمّدجواد مهدوی
دوره 17، شماره 2 ، تیر 1397، ، صفحه 109-119
چکیده
منظومۀ حماسی ـ تاریخی شهنشاهنامۀ احمد تبریزی یکی از تاریخهای عمومی مغولان است که در سال (۷۳۸ ھ.) به زبان فارسی و در وزن و سبک شاهنامۀ فردوسی سروده شدهاست. یکی از ویژگیهای مهم و برجستۀ منظومۀ شهنشاهنامه، تلاش آگاهانۀ شاعر برای پاکسازی زبان فارسی است که این منظومه را از سایر آثار منثور و منظوم فارسی متمایز میسازد و آن را بهعنوان ...
بیشتر
منظومۀ حماسی ـ تاریخی شهنشاهنامۀ احمد تبریزی یکی از تاریخهای عمومی مغولان است که در سال (۷۳۸ ھ.) به زبان فارسی و در وزن و سبک شاهنامۀ فردوسی سروده شدهاست. یکی از ویژگیهای مهم و برجستۀ منظومۀ شهنشاهنامه، تلاش آگاهانۀ شاعر برای پاکسازی زبان فارسی است که این منظومه را از سایر آثار منثور و منظوم فارسی متمایز میسازد و آن را بهعنوان یگانه اثر منظوم فارسی و نخستین متن کاملی که به فارسی سره سروده شدهاست، مطرح میکند.در این مقاله ابتدا ادعای احمد تبریزی مبنیبر نوشتن منظومهای سراسر پارسی و خالی از کلمات بیگانه مطرح و با مطالعۀ بسامد واژههای عربی، ترکی و مغولی در منظومۀ شهنشاهنامه، این مسئله بررسی شدهاست. سپس فارسیگرایی در شهنشاهنامۀ تبریزی و شاهنامۀ فردوسی مقایسه شدهاست تا میزان پایبندی تبریزی به سرهنویسی بهتر نشان داده شود. در ادامه، انگیزههای شاعر در سرودن منظومهای سراسر پارسی، ازجمله دلبستگی و عشق به هویّت ایرانی و تلاش برای بقای زبان فارسی، بیان شدهاست. پس از بررسی مختصر پیشینۀ سرهنویسی در زبان فارسی، جایگاه منحصربهفرد شهنشاهنامۀ تبریزی در این زمینه و اهمیّت سرایش منظومهای به پارسی سره در دربار ایلخانان ترک مطرح شدهاست.