دوره 22 (1402)
دوره 21 (1401)
دوره 20 (1400)
دوره 19 (1399)
دوره 18 (1398)
دوره 17 (1397)
دوره 16 (1396)
دوره 15 (1395)
دوره 14 (1394)
دوره 13 (1393)
تعداد مقالات: 212
جایگاه رسالۀ انیس‌‌العاشقین در جریان ادبی قرن دهم هجری (با تأکید بر مقایسۀ انیس‌‌العاشقین و رسالههای محتشم کاشانی)
دوره 21، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 70-92
چکیده
کمال‌الدّینْ حسین اَبیوَردی، مؤلّف رسالۀ انیس‌‌العاشقین، یکی از رسالههای مقامه‌وار و کمترشناختهشدۀ پایان قرن نهم هجری در هرات، در تألیف این رساله به گلستان سعدی نظر داشته و در مقدّمۀ اثر اذعان کرده‌است که، با وجود گلستان، اثر وی دلربایی چندانی ندارد؛ بااین‌حال، بررسی ساختار و محتوای رساله اطّلاعات ارزنده‌ای دربارۀ ... بیشترکارکرد تعهِّد از رهگذر واژه‌های نشان‌دار در غزل عصر انقلاب
دوره 21، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 83-104
چکیده
تعهّد ازجمله ویژگیِ‌هایی است که در ادبیّات بسامدی چشمگیر دارد؛ ادبیّاتی که بازتابندۀ باورها، امیدها، آرزوها، دغدغه‌ها و فراز و نشیب‌های مردم روزگار است. مسئلۀ بنیادیِ این مقاله بررسیِ جایگاه و کارکرد تعهّد در لایۀ واژگانیِ غزل عصر انقلاب و تحلیل این مؤلّفۀ تأثیرگذار و کیفیّت بازتابِ آن است. مبنای این ارزیابی واژه‌های ... بیشترراحةالصّدور راوندی از نگرگاهِ فواید ادبی آن
دوره 22، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 101-117
چکیده
آنچه از قلم نجم‌الدّین راوندی در تاریخ آل سلجوق بر جای مانده است، فارغ از نظرهای متفاوت و گاه متناقضی که درباره‌اش داده‌اند، به‌عنوان متنی دیرساله در تاریخ، که چونان دیگر رسائل تاریخی، در جنب منابع دیگری چون تذکره‌ها و کتاب‌های بلاغی، متضمّن فواید ادبی است، شایای توجّه است. چه نکاتی که گه‌گاه در این آثار، ازجمله در راحةالصّدور ... بیشترواژگان پارسی و قافیة شعر تازی
دوره 21، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 125-150
چکیده
رواج واژگان بیگانه به‌ویژه پارسی در زبان عربی، از روزگار خلافت عباسی تاکنون، نگاه پژوهشگران را به خود جلب کرده و یادداشت‌های زیادی دربارة این واژه‌ها و اصلشان در زبان پارسی و شیوه‌های تعریب و ضوابطش به نگارش درآمده، همان‌گونه که به ریشه‌های سیاسی، جغرافیایی و دینیِ گسترش این واژه‌ها در زبان عربی پرداخته شده است ولی آنچه کمتر ... بیشترحبسیّات و شکوائیاتِ مجدِ همگر
دوره 21، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 93-105
چکیده
خواجه مجدالدّین همگر (607-686 ق) شاعر عصر اتابکان فارس، خاصه اتابک ابوبکر سعدِ زنگی است. اگرچه ظهور سعدی را در این دوران سبب غفلت از او و بسیاری از هم‌عصرانش دانستهاند، توانایی‌های شعریِ وی در برخی زمینه‌ها سزاوار چشم‌پوشی نیست؛ به‌ویژه از آن روی که بررسی‌های همه‌جانبۀ شعرِ شاعر گامی است در راه آشکار شدن زوایای پنهان ... بیشترتحلیل گونه‌های موسیقی در رباعیّات حمید سبزواری
دوره 21، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 105-125
چکیده
حمید سبزواری، سرایندۀ سرودها و ترانه‌ها و اشعار میهنی و حماسی و انقلابی، در انواع قالب‌های شعری طبع‌آزمایی کرده و آثاری ارزشمند از خود به یادگار گذاشته است. آشناییِ شاعر با مسائل اجتماعی و انقلابی و سیاسی کشور و، همچنین، روحیّۀ استکبارستیزی و حق‌طلبی و مردمیِ او سبب ممتازشدن جایگاه ویژۀ اشعار پایداری و مذهبی‌اش ... بیشترمولانا و ابن‌جوزی
دوره 22، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 118-138
چکیده
ابن‌جوزی، مورّخ و خطیب حنبلی‌مذهب، که حدود ده سال قبل از تولّد مولانا وفات کرد، یکی از نویسندگان کثیرالتألیف ادبیّات عرب است. صفةالصّفوه، مشهورترین اثر او که تذکرهٔ عارفان است، منتخبی از حلیة‌الأولیاء قلمداد می‌شود. در این کتاب، ابن‌جوزی قصد داشته زندگینامهٔ صوفیانی را که کردارشان را موافق سنّت نبوی و سیرهٔ صحابه یافته جمع کند ... بیشترنامههای منظوم عاشقانه و تغزل گفت‌وگویی: سنت‌های پارسی در سروده‌های تازی
دوره 21، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 151-162
چکیده
ادبیات پارسی وتازی در زمینه‌های گوناگونی دادوستد فرهنگی با هم داشته‌اند. یکی از این زمینه‌ها، موضوع سروده‌هاست: به روشنی می‌توان نمونه‌های فراوانی را از تأثیر سروده‌های تازی در اشعار پارسی و برعکس، ملاحظه کرد. دو نمونه‌ای که در این نوشتار با تفصیل بیشتر بررسی می‌شوند یکی نامه‌های منظوم عاشقانه میان عاشق ومعشوق و دوم تغزل در ... بیشتر«بس طرفه حریفی‌ست»؛ شرح بیتی بحث‌انگیز از حافظ
دوره 21، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 106-119
چکیده
بیتِ «حافظ که سرِ زلفِ بتان دست‌کشش بود/ بس طرفه‌حریفی‌ست کش اکنون به سر افتاد»، در لابه‌لای شروح متعدّد، بسیار بحث‌انگیز بوده‌است. حافظ‌پژوهان در شرح یا تفسیر این بیت کوشیده، و نظریّات خویش را گفته، یا به نقدِ نظرِ دیگران پرداخته‌اند. درواقع، با وجود رواج سه گونه نگاه تشریحی، تفسیری و تأویلی به غزل حافظ، ابهام برخی از این‌گونه ... بیشترولایتنامه؛ گونه‌ای برجسته در ادبّیات شیعیِ قرن نهم
دوره 22، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 139-159
چکیده
قرن نهم دورۀ اوج‌گیری شعر شیعی در قالب ترکیب‌بند و قصیده و حماسۀ مذهبی است. در آن میان، شکلی از قصیده دیده می‌شود که شاعران آن عصر به آن «ولایت‌نامه» می‌گویند. تا کنون افزون بر شصت مورد از این شکل قصیده در دیوان شاعرانی چون سلیمی تونی، ابن‌حُسام خوسفی، آذری اِسفَراینی و... دیده شده است. این قالب به دو دلیل در تاریخ قصیدۀ فارسی ... بیشترقصة نامکرر عشق: جستاری در حکایت «وکیل صدر جهان» و قطعة تازی بهشت
دوره 21، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 163-180
چکیده
مطالعه و بررسی آثار و متون ادبی جهان، از منظر ادبیات تطبیقی یا به‌عبارتی ادبیات جامع ملل و همچنین از دید روابط بینامتنیت، وجوه غامض و لایه‌‍‌های پنهان آثار را آشکار می‌کند و، علاوه بر آن، موجب کشف پیوند‌ها و تأثیر و تأثرات می‌شود چرا که هیچ متن، جریان یا اندیشه‌ای اتفاقی و بدون پشتوانة پیشین یا همان پیش‌ْمتن نیست. قصّة «وکیل ... بیشترنقد و بررسی: راز رویین‌تنیِ اسفندیار در شاهنامه: زنجیر بهشتی یا رزم‌جامۀ زخم‌ناپذیر؟
دوره 21، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 120-128
چکیده
بیشترنقدی بر گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی
دوره 22، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 160-176
چکیده
شرح‌نویسی بر اشعار خاقانی از روزگاران گذشته رایج بوده و تا امروز هم ادامه دارد، چنان‌که شروح متعدّدی بر دیوان این شاعر شَروانی نوشته شده است. یکی از شروح معاصر کتاب گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی، نوشتهٔ میرجلال‌الدّین کزّازی است که، در عین ارجمندی، از برخی خطاها هم خالی نیست. نگارنده، در این مقاله، به نقدِ معنی و شرح یازده بیت ... بیشترنقد و بررسی: رباعیات خیّام و خیّامانه‌های پارسی
دوره 21، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 129-134
چکیده
بیشتراتّفاقی در بیدل‌شناسی
دوره 22، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 177-187
چکیده
بیشترتازههای نشر: احمد آرام و سهم او در واژه‌گزینی و تاریخ‌نگاری علم به زبان فارسی؛ خیّام نیشابوری: زندگی، افکار و رباعیات؛ زبان‌شناسی: منظری ایرانی؛ زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی استاد اسماعیل سعادت؛ سروده‌های رودکی؛ فارسی باستان: کتیبه‌ها، واژه‌نامه؛ در شناخت مثنوی
دوره 21، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 135-144
چکیده
بیشترترجمۀ انگلیسی قصّه‌های مجید
دوره 22، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 189-190
چکیده
بیشترگزارش همایش پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی در 25 اردیبهشت 1401
دوره 22، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 191-194
چکیده
بیشتربزرگان زبان و ادبیّات پارسی در جهان عرب (بخش اوّل)؛ دیروز دانش: چهارده مقاله در تاریخ علم؛ رسالۀ پیروزی و مقالۀ نوروزی؛ روایت رنه ولک از ادبیّات تطبیقی؛ زن در شاهنامه؛ زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم دکتر یداللّه ثمره
دوره 22، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 195-203
چکیده
بیشتربیست و چهار سال سردبیری
دوره 17، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 2-4
چکیده
مجلّة نامة فرهنگستان از این شماره که شصت و پنجمین شمارة آن است به سردبیری آقای دکتر علاءالدّین طباطبائی منتشر می‌شود. این مجلّه در بیست وچهار سال گذشته، یعنی از آغاز انتشار خود تاکنون، از این بخت برخوردار بوده که سردبیری همچون استاد احمد سمیعی (گیلانی) داشته است. استاد، که عمر پربرکتشان دراز باد و سایه‌شان بر سر اهل ادب مستدام، در ... بیشترتمام مقالاتی که در شماره 63 به چاپ رسیده اند.
دوره 16، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 2-197
چکیده
تمام مقالاتی که در شماره 63 به چاپ رسیده اند. بیشترتمام مقالاتی که در شماره 62 به چاپ رسیده‌اند.
دوره 16، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 2-200
چکیده
تمام مقالاتی که در شماره 62 به چاپ رسیده‌اند. بیشترتمام مقالاتی که در شماره 64 به چاپ رسیده‌اند.
دوره 16، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 2-223
چکیده
تمام مقالاتی که در شماره 64 به چاپ رسیده‌اند. بیشترتمام مقالاتی که در شماره 61 به چاپ رسیده‌اند.
دوره 16، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 2-212
چکیده
تمام مقالاتی که در شماره 61 به چاپ رسیده‌اند. بیشترتمام مقالاتی که در شماره 60 به چاپ رسیده‌اند.
دوره 15، شماره 4 ، دی 1395، ، صفحه 2-128