مقاله پژوهشی
فرایند ادغام اشخاص حماسی‌ـ‌ تاریخی ایران باستان در تاریخ اسلامی جهان

محمود امیدسالار

دوره 21، شماره 2 ، تیر 1401، صفحه 11-30

https://doi.org/10.22034/nf.2021.139850

چکیده
  چکیده: گسترش مرزهای امپراتوری اسلامی تحوّلی در تاریخ‌نگاری اسلامی به وجود آورد. تاریخ  که بدواً تنها با حوادث حیات و فعّالیت‌های رسول اکرم‌(ص) سر و کار داشت، به یک روایت جامع از تاریخ جهان تبدیل شد. گزارش قرآن و کتب آسمانی دیگر در روایت حوادث بعد از طوفان نوح اساساً یکسان بود؛ زیرا تمام بنی‌بشر از بازماندگان نوح به شمار می‌رفتند. ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
بررسی چند رباعی منسوب به رودکی

سید علی میرافضلی

دوره 21، شماره 2 ، تیر 1401، صفحه 31-47

https://doi.org/10.22034/nf.2022.139852

چکیده
  چکیده: رودکی سمرقندی را مُبدِع رباعی فارسی می‌دانند، و داستان آن را شمس قیس رازی به‌نیکی روایت کرده‌است. متأسّفانه از رودکی دیوانی منسجم که دربردارندۀ اشعار اصلی و صحیح‌النَّسَبِ او باشد، به جا نمانده است، و آنچه در دست داریم، اشعاری است که دیگران از منابع مختلف گردآوری کرده‌اند. کتاب محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی، که سعید نفیسی ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
شعر قطران تبریزی و لغت‌نامۀ دهخدا

تهمینه عطایی کچویی

دوره 21، شماره 2 ، تیر 1401، صفحه 48-69

https://doi.org/10.22034/nf.2022.139853

چکیده
  شماری از ابیات قطران تبریزی، گویندۀ معروف قرن پنجم هجری، در لغت‌نامۀ دهخدا به‌ عنوان شاهد آمده‌است. اهمّیت بعضی از این شواهد در آن است که آن واژه‌ها در شعر آن روزگار نمونه‌های فراوان ندارند. مؤلّفان لغت‌نامه، غالباً در ذکر ابیات قطران، به منبع یا منابع کار خود اشاره‌ای نکرده‌اند؛ امّا بررسی‌های ما نشان می‌دهد که منبع اوّلیۀ ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
جایگاه رسالۀ انیس‌‌العاشقین در جریان ادبی قرن دهم هجری (با تأکید بر مقایسۀ انیس‌‌العاشقین و رساله‌های محتشم کاشانی)

رقیه بایرام حقیقی

دوره 21، شماره 2 ، تیر 1401، صفحه 70-92

https://doi.org/10.22034/nf.2022.139854

چکیده
  کمال‌الدّینْ حسین اَبیوَردی، مؤلّف رسالۀ انیس‌‌العاشقین، یکی از رساله‌‌های مقامه‌وار و کمترشناخته‏شدۀ پایان قرن نهم هجری در هرات، در تألیف این رساله به گلستان سعدی نظر داشته و در مقدّمۀ اثر اذعان کرده‌است که، با وجود گلستان، اثر وی دلربایی  چندانی ندارد؛ بااین‌حال، بررسی ساختار و محتوای رساله اطّلاعات ارزنده‌ای دربارۀ ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
حبسیّات و شکوائیاتِ مجدِ همگر

فرحناز وطن خواه؛ مهدی نوریان

دوره 21، شماره 2 ، تیر 1401، صفحه 93-105

https://doi.org/10.22034/nf.2022.139855

چکیده
  خواجه مجدالدّین همگر (607-686 ق) شاعر عصر اتابکان فارس، خاصه اتابک ابوبکر سعدِ زنگی است. اگرچه ظهور سعدی را در این دوران سبب غفلت از او و بسیاری از هم‌عصرانش دانسته­اند، توانایی­‌های شعریِ وی در برخی زمینه­‌ها سزاوار چشم­‌پوشی نیست؛ به‌ویژه از آن روی که بررسی­‌های همه‌جانبۀ شعرِ شاعر گامی است در راه آشکار شدن زوایای پنهان ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
«بس طرفه‌ حریفی‌ست»؛ شرح بیتی بحث‌انگیز از حافظ

محمود براتی خوانساری؛ علی محمد محمودی

دوره 21، شماره 2 ، تیر 1401، صفحه 106-119

https://doi.org/10.22034/nf.2022.139857

چکیده
  بیتِ «حافظ که سرِ زلفِ بتان دست‌کشش بود/ بس طرفه‌حریفی‌ست کش اکنون به سر افتاد»، در لابه‌لای شروح متعدّد، بسیار بحث‌انگیز بوده‌است. حافظ‌پژوهان در شرح یا تفسیر این بیت کوشیده، و نظریّات خویش را گفته، یا به نقدِ نظرِ دیگران پرداخته‌اند. درواقع، با وجود رواج سه گونه نگاه تشریحی، تفسیری و تأویلی به غزل حافظ، ابهام برخی از این‌گونه ...  بیشتر

تازه‌های نشر: احمد آرام و سهم او در واژه‌گزینی و تاریخ‌نگاری علم به زبان فارسی؛ خیّام نیشابوری: زندگی، افکار و رباعیات؛ زبان‌شناسی: منظری ایرانی؛ زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی استاد اسماعیل سعادت؛ سروده‌های رودکی؛ فارسی باستان: کتیبه‌ها، واژه‌نامه؛ در شناخت مثنوی

محمّدرضا علی‌بخشی

دوره 21، شماره 2 ، تیر 1401، صفحه 135-144

چکیده
    بیشتر