نصراللّه صالحی
چکیده
روابط ایران و عثمانی، در طول سدههای متمادی، بسیار پرفرازونشیب و همیشه با جنگ و صلح توأم بود. دو دولت در دورههای مختلف، برای پایان دادن به اختلافها، عهدنامههای متعددی بستند. آخرین و مهمترین آنها که پایه و اساس حل اختلاف دو کشور گردید، عهدنامۀ ارزنةالروم بود. این عهدنامه، بعد از حدود ...
بیشتر
روابط ایران و عثمانی، در طول سدههای متمادی، بسیار پرفرازونشیب و همیشه با جنگ و صلح توأم بود. دو دولت در دورههای مختلف، برای پایان دادن به اختلافها، عهدنامههای متعددی بستند. آخرین و مهمترین آنها که پایه و اساس حل اختلاف دو کشور گردید، عهدنامۀ ارزنةالروم بود. این عهدنامه، بعد از حدود چهار سال مذاکره بین نمایندگان دو کشور، با وساطت نمایندگان روس و انگلیس، در 16جمادیالثانی 1263/ 13 مه 1847، بسته شد. نمایندگان هر چهار دولتِ حاضر در مذاکرات، دولتهای خود را پیوسته در جریان مذاکرات قرار میدادند. مجموع گزارشهای نمایندۀ ایران، میرزا تقیخان، در آرشیو وزارت امور خارجه ایران موجود است. گزارشهای نمایندۀ عثمانی، انوری افندی، در کتابی به نام سفارتنامۀ ایران تدوین شده و نسخۀ خطی آن در کتابخانۀ سلیمانیۀ اسلامبول موجود است. گزارشهای مذکور، مخاطب را در جریان دقیق مذاکرات چهارجانبه، بهویژه مواضع، ادعاها، اختلافها و پیشنهادهای نمایندگان دو دولت ایران و عثمانی قرار میدهد. همچنین، از خلال این گزارشها میتوان به مواضع نمایندگان روس و انگلیس در اثنای مذاکرات پی برد. این گزارشها از منظر تاریخ سیاسی و دیپلماسی دارای اهمیت زیادی است. از این رو، در جُستار حاضر، گزارشهای نمایندگان ایران و عثمانی به صورت تطبیقی بررسی و به این پرسشها پاسخ داده شده است: نمایندگان ایران و عثمانی در گزارشهای ارسالی خود تا چه میزان مواضع یکدیگر را به دولتهای خود منعکس و منتقل کردند؟ نمایندگان دو دولت مزبور برای دفاع از مواضع خود چه روشی در پیشگرفتند؟ نمایندگان دو دولت چگونه از عهدۀ اثبات ادّعاهای خود دربارۀ مناطق سرحدّی برآمدند؟
مهدی قربانی؛ طاهر رضازاده سراسکانرود
چکیده
خط و خطاطان رسالهای است از آثار میرزا حبیب اصفهانی مشهور به حبیب افندی ــ ادیب ایرانی و روشنفکر تجددطلب دورۀ قاجار ــ که آن را به زبان ترکی عثمانی نوشته و به سلطان عبدالحمید دوم عثمانی تقدیم کرده است. این رساله شامل شرح مختصری دربارۀ تاریخ هنر خوشنویسی از صدر اسلام و گسترش آن، شجرهنامۀ استادوشاگردی و سلسلۀ خوشنویسان، ...
بیشتر
خط و خطاطان رسالهای است از آثار میرزا حبیب اصفهانی مشهور به حبیب افندی ــ ادیب ایرانی و روشنفکر تجددطلب دورۀ قاجار ــ که آن را به زبان ترکی عثمانی نوشته و به سلطان عبدالحمید دوم عثمانی تقدیم کرده است. این رساله شامل شرح مختصری دربارۀ تاریخ هنر خوشنویسی از صدر اسلام و گسترش آن، شجرهنامۀ استادوشاگردی و سلسلۀ خوشنویسان، معرفی مکاتب خوشنویسی در دورههای گوناگون، طبقهبندی خطاطان در دورههای زمانی و جغرافیایی در انواع خطوط به انضمام شرح مختصری از حیات و آثار آنان است. افزون بر خوشنویسان، در بخش آخر رساله، هنرمندان مشهور رشتههای کتابآرایی در ایران و عثمانی تا زمان معاصر نویسنده معرفی شدهاند. نویسنده در تألیف و تدوین این رساله به تذکرههای پیشین توجه داشته و بنای کار او بر اساس فشردهسازی و ارائۀ چکیده‌ای از اطلاعات این منابع بوده است.هدف این مقاله، معرفی رسالۀ خط و خطاطان و بررسی و مطالعۀ ساختار و ماهیت آن است؛ چرا که این اثر به سبب ملیت ایرانی نویسنده و نیز پرداختن به شرححال بسیاری از خوشنویسان ایرانی ــ که بخش عمده‌ای از کتاب را در بر میگیرد ــ بهعنوان اثر پژوهشی مهم و میراث مشترک ایران و عثمانی شایستۀ توجه است که متأسفانه تاکنون به آن پرداخته نشده است.
عطاءالله حسنی
چکیده
مرزهای سیاسی پوشانندۀ حقایقاند و وحدت جغرافیایی و انسانی را در چهرۀ کثرتی اختلافبرانگیز مینمایانند. افراد و گروهها و جمعیتهای انسانی کهندرختانی را مانند که اگرچه در ظاهر منفردند، در واقع ریشه در ریشه، پیوستگی و یگانگی دارند. جمعیتهای عشایری چنین وضعیتی دارند؛ یگانه ولی ...
بیشتر
مرزهای سیاسی پوشانندۀ حقایقاند و وحدت جغرافیایی و انسانی را در چهرۀ کثرتی اختلافبرانگیز مینمایانند. افراد و گروهها و جمعیتهای انسانی کهندرختانی را مانند که اگرچه در ظاهر منفردند، در واقع ریشه در ریشه، پیوستگی و یگانگی دارند. جمعیتهای عشایری چنین وضعیتی دارند؛ یگانه ولی پراکندهاند. «روزگار وصل» جستن، برای یکی از طوایف ایل شاهسون بغدادی به نام کوسهلر (Küseler/ Köseler)، هدف این مقاله بود و نویسنده، با ابتناء بر روش بینارشتهای تاریخی و مردمشناختی، بر آن شد که به تحقق دربارۀ هویت و سکونتگاه نخستین و مهاجرتهای بعدی این طایفه بپردازد. نتبجۀ تحقیق بیانگر این است که برای جستجوی ریشه و فرایند شکلگیری این طایفه و هویتیابی آن باید بازۀ مکانی ترکستان تا بالکان و بازۀ زمانی چندصدسالهای را در نظر داشت.
نظامعلی دهنوی؛ شهرام غلامی
چکیده
در بازشناسی رویدادها و تحولات تاریخی، نقش اَسناد بسیار برجسته است و بدون بررسی آنها بخش عمده‌ای از واقعیات گذشته از نگاه پژوهشگران مکتوم میماند. هدف این اثر، بازخوانی و بازشناسی گزارش مفصّل و بسیار ارزشمند مسیو کُله، مفتش کل وزارت امور خارجۀ ایران، در باب کنسولگریهای ایران در مملکت عثمانی است. این گزارش حاوی اطلاعات گران‌بهایی ...
بیشتر
در بازشناسی رویدادها و تحولات تاریخی، نقش اَسناد بسیار برجسته است و بدون بررسی آنها بخش عمده‌ای از واقعیات گذشته از نگاه پژوهشگران مکتوم میماند. هدف این اثر، بازخوانی و بازشناسی گزارش مفصّل و بسیار ارزشمند مسیو کُله، مفتش کل وزارت امور خارجۀ ایران، در باب کنسولگریهای ایران در مملکت عثمانی است. این گزارش حاوی اطلاعات گران‌بهایی است در باب روزگار و شرایط ایرانیان مسلمان و ارمنی در خاک عثمانی، عملکرد نامناسب کارگزاران ایرانی و عثمانی نسبت به اتباع ایرانی در آن دیار، تقلب و فساد در میان مأموران این دو مملکت، تأثیر مشروطیت و تحولات پس از آن بر ایرانیان عثمانی و سوءاستفادههای مأموران آن کشور از نابسامانیهای ایران با تضییع حقوق ایرانیان در خاک عثمانی و نحوۀ ساماندهی تذکره و عایدات شانسلری در کنسولگریهای ایران.
علیرضا علیصوفی؛ میرصمد موسوی؛ لطفاله تقیزاده
چکیده
نحوۀ تأثیرگذاری امپراتوری عثمانی بر انقلاب مشروطه در ایران، از ابعاد گوناگونی بررسیشدنی است؛ نخست از بُعد رجال سیاسی و مذهبی دوران قاجار، که به نحوی از وضعیت داخلی امپراتوری عثمانی متأثر بودند و در پی اصلاح و ایجاد تحول در ساخت سیاسی-اداری کشور برآمدند. دوم، فعالیت روشنفکران و بازرگانانی که حضورشان در امپراتوری عثمانی، ...
بیشتر
نحوۀ تأثیرگذاری امپراتوری عثمانی بر انقلاب مشروطه در ایران، از ابعاد گوناگونی بررسیشدنی است؛ نخست از بُعد رجال سیاسی و مذهبی دوران قاجار، که به نحوی از وضعیت داخلی امپراتوری عثمانی متأثر بودند و در پی اصلاح و ایجاد تحول در ساخت سیاسی-اداری کشور برآمدند. دوم، فعالیت روشنفکران و بازرگانانی که حضورشان در امپراتوری عثمانی، به تأثیرپذیری آنها از آن امپراتوری منتج شد و همین امر الهامبخش آنان برای ایجاد تحولاتی در ایران گردید. بعد سوم، در این بررسی، بر تأثیرگذاری مستقیم امپراتوری عثمانی در انقلاب مشروطه مبتنی است و بعد چهارم، مر بوط به فعالیت روزنامههای ایرانی مقیم استانبول است. در این پژوهش، به روش کتابخانهای و با رویکرد توصیفی ابعاد مختلف این تأثیرگذاریها واکاوی و تحلیل شده است، که هریک مستقیم یا غیرمستقیم با تأسی از امپراتوری عثمانی، به نحوی به دنبال ایجاد تحول در ایران بودند.
