نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ملک‌زاد مخملباف ¹
• فرزانه فرخ‌فر ²

¹ کارشناسی ارشد رشتة پژوهش هنر، دانشگاه نیشابور

² دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشگاه نیشابور ‏(‌‌نویسندۀ مسئول)

چکیده

تبادلات سیاسی ـ فرهنگی میان دو منطقۀ ایران و آسیای ‏‏‌‌صغیر، با آغاز قرن دهم‏‏‌‌ هجری و سقوط حکومت تیموری و قدرت یافتن صفویان، مهاجرت نخبگان و انتقال برخی آثار فرهنگی ـ هنری ایران به تختگاه عثمانیان، به اوج خود رسیـد. یکی از مهم‏‏‌‌ترین جریان‏‏‌‌های هنری عثمانیان که در این دوره شکل گرفت، رواج  سبکِ ساز در طراحی است که نخست در کاشی‏‏‌‌کاری‏‏‌‌های ابنیۀ مهم آن دوران، همچون توپقاپی‏‌‌سرای، و پس از آن، در انواع هنرهای آن دیار به‏‏‌‌ کار رفت. این تحقیق بر معرفی شاه‏‌‌قولی تبریزی، خالق سبکِ ساز عثمانی، و جایگاه او در توسعۀ آن تأکید دارد، و علاوه بر آن، به این پرسش پاسخ خواهد داد که آثار طراحی و نقوش کاشی‏‏‌‌کاری سُنّت اُداسی در توپقاپی‏‌‌سرای که بر پایۀ سبکِ ساز و با نظارت شاه‏‌‌قولی شکل گرفته، بر چه کیفیتی استوار و نمایانگر چه ویژگی‏‏‌‌هایی است. نتایج کلی پژوهش، نشان می‏‏‌‌دهد که سبکِ ساز با ویژگی‏‏‌‌های خاصی چون برگ‏‏‌‌های کنگره‏‏‌‌دارِ سه‏‏‌‌تایی خمیده و تیز، برگ‏‏‌‌های خنجری‏‌‌شکل، انواع گل‏‏‌‌های ختایی و سیمرغ و اژدها با رنگ‏‏‌‌های محدود و کم‏‏‌‌رنگ، به سبک طراحی تیموری، هویت می‏‏‌‌یابد و برای نخستین‏‏‌‌بار به دست شاه‏‏‌‌ قولی در کاشی‏‏‌‌کاری توپقاپی‏‌‌سرای نمایان شده است. این پژوهش در دسته پژوهش‏‏‌‌هایِ کیفی قرار می‏‏‌‌گیرد و روش آن تحلیلی‏‏‌‌ ـ ‏‏‌‌تطبیقی است.

کلیدواژه‌ها

• هنر عثمانی
• شاه‏‌‌قولی تبریزی
• کاشی‏‏‌‌کاری
• سبکِ ساز
• توپقاپی‏‌‌سرای
• سنّت اُداسی

عنوان مقاله [English]

Shahgholi of Tabriz and His Role in Creating the Ottoman Saz Style (Case Study: Tile Patterns of Sunnet Odasi in Topqapi Palace)

نویسندگان [English]

• M Makhmalbaf ¹
• F Farrokhfar ²

¹ Master's degree in art research, Neishabur University

² Associate Professor of Art Research Department, Neishabur University

چکیده [English]

Political and cultural exchanges between Iran and Asia Minor reached their peak coincided by the beginning of the tenth century AH,  the fall of the Timurid rule, the rise of the Safavids, the emigration of elites and the transfer of some Iranian cultural and artistic works to the Ottoman throne. One of the most important Ottoman artistic currents that was formed in this period is the prevalence of Saz style in designing, which was first used in the tiles of important buildings of that period, such as Topqapi Palace, and then, was used with various arts in that land. This research emphasizes the introduction of the creator of this style named Shahgholi Tabrizi and his place in the development of the Ottoman Saz style and in addition will answer the question: what is the quality of Shahgholi's design works and the tiling patterns of Sunnet Odasi in Topqapi Palace based on Saz Styliz that designed and shaped under the supervision of Shahgholi, and what features do they show? The general results of the research show that the Saz style with special features such as curved and sharp triangular coniferous leaves, dagger leaves, various flowers of Khatai and Simorgh and Dragon with limited and light colors is identified in the style of Timurid design and for the first time by Shahgholi has been emerged. This research is  categorized as qualitative and its method is descriptive-comparative analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ottoman Art
• Shahgholi Tabrizi
• Tiling
• Stylist
• . Topqapi Palace
• Sunnet Odasi