نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• سیّدمحمّد عمادی حائری

استادیار پژوهشکدۀ علوم انسانی، بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی (دانشنامهٔ جهان اسلام)، تهران، ایران

چکیده

ابوالفضل میبدی در مقدّمه‌اش بر کشف‌الأسرار و عُدّة‌الأبرار نوشته است که تفسیر وی بسط‌یافتهٔ تفسیر خواجه ‌عبداللّه انصاری است. مقالهٔ حاضر نخست دو فرضیهٔ اصلی را دربارهٔ هویّت مؤلّف تفسیری که منبع اصلی میبدی در تألیف کشف‌الأسرار بوده است شرح می‌دهد و شواهدی به نفع فرضیهٔ دوم عرضه می‌کند. در ادامه، ضمن توصیف فرضیهٔ تأثیرپذیری ترجمه‌های قرآنی نوبت اوّلِ کشف‌الأسرار از کهن‌ترین ترجمهٔ قرآن به فارسی (ضمن تفسیر فارسی موسوم به ترجمهٔ تفسیر طبری)، یادآور می‌شود که شاعرانگی‌های متن میبدی در ترجمه‌های نوبت اوّل و تصرّف در تحریرهای نخستین ترجمهٔ قرآن به فارسی غالباً از خواجه عبداللّه انصاری است و، به‌‌این‌‌ترتیب، میبدی را بیشتر باید ناقل دانست نه مبتکر. در دو بخش پایانیِ مقاله، نویسنده با بررسی و تحلیل ترجمهٔ آیهٔ 85 سورهٔ یوسف و آیهٔ 118 سورهٔ أعراف در بخشی از تفسیری کهن به پارسی و کشف‌الأسرار از یک سو و مقایسه و تطبیق آن‌ها با متن قرآنی از سوی دیگر، از نحوهٔ تصرّف میبدی و کاتبان کشف‌الأسرار در عبارات تفسیر انصاری سخن می‌گوید و می‌کوشد بر اساس نمونهٔ نخست، علّت اضطراب متن میبدی را در ترجمهٔ آیهٔ 85 سورهٔ یوسف نشان دهد و بر اساس نمونهٔ دوم، یکی از کارکردهای شناسهٔ «ـیذ» (ـید) را در گویش قدیم هروی توضیح دهد.

کلیدواژه‌ها

• خواجه عبداللّه انصاری
• تفسیر خواجه عبداللّه انصاری
• گویش قدیم هروی
• ابوالفضل میبدی
• کشف‌الأسرار

عنوان مقاله [English]

From the Confusion of the Text to the Transformation of “-iz”: Investigation and Analysis of Two Examples of Meybodi’s Changes and the Copyists of Kašf al-Asrār in the Commentary of Khājeh Abdullāh Ansāri

نویسنده [English]

• S. M. Emadi Haeri

Assistant Professor, Humanities Research Institute, Islamic Encyclopaedia Foundation (Encyclopedia of the World of Islam), Tehran, Iran

چکیده [English]

Rašid al-Din Abolfazl MeybodiKašf al-Asrār wa Oddat al-Abrār Khāje Abdollāh Ansāri. is icKhāje AbdollāhAnsari ic saiisaii-iz-i verb identifier in the old Heratic
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Khajeh Abdullah Ansari
• Commentary of Khajeh Abdullah Ansari
• old Herati dialect
• Abulfazl al-Meybodi
• Kašf al-Asrār