محتوای شناختی در عواطف (تحلیل مقایسه‌ای دو رمان سفر به گرای 270 درجه و در جبهۀ غرب خبری نیست)

بهروز, سیّده‌زیبا

doi:10.22034/nf.2022.168552

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

سیّده‌زیبا بهروز

پسادکترا در حوزۀ مطالعات زبان فارسی

10.22034/nf.2022.168552

چکیده

عاطفه از مؤلّفه‌های اصلیِ ادبیّت در آثار داستانی است و، بنا بر یافته‎های جدید در علومِ شناختی، دلالت بر آگاهی دارد؛ بدین‌معنا که رفتار عاطفی نمود و برایندِ دو عنصر آگاهی و احساسِ ملازمِ آن است؛ نه‌آنکه متأمّلانه یا آگاهانه باشد. در داستان‌ها، گونۀ زبانی و لحن و گفتار راوی و شخصیّت‌ها بیانگر نوع احساس و چگونگی درکِ آنان از پدیده‌ها و هستی است. از این رو، در این پژوهش، به‌منظورِ درک و دریافت محتوای شناختی و ارزشیِ گفتارها و رفتارهای عاطفی، دو رمانِ سفر به گرای 270 درجه و در جبهۀ غرب خبری نیست مقایسه و تحلیل شده ‌است. این دو رمان نمونه‌هایی بارز برای تبیین کارکرد هم‌زمانِ عاطفه و اندیشه‌اند چراکه، با وجود همسانیِ متغیّرهای جانبی مانند سنّ و جنسیّت شخصیّت‌ها و فضای داستان و محرّک‌های آغازین و زاویۀ دید، این دو رمان اساساً، به‌دلیلِ تفاوت اندیشگانی، دو ساختار احساسی و شناختیِ متفاوت را در خصوصِ جنگ بازمی‌نمایانند. روش تحقیق، در این پژوهش، توصیفی ‌ـ ‌تحلیلی با استناد به ایده‌های فلسفیِ پدیدارشناختیِ اندیشمندان غربی و اسلامی است و بر آرا و نظریّات متفکّر یا مکتب خاصّی مبتنی نیست. در این تحلیل نشان داده شده است چگونه شخصیّت‌ها، در هرلحظه از مسیرِ داستان، تحت تأثیر نگرش و تجارب زیستۀ خود در مواجهه با یکدیگر، موقعیّت سخت جنگ، دوری از خانواده، بی‌خوابی، گرسنگی و در نهایت مرگ، حالات و رفتارهایی متفاوت از خود بروز می‌دهند. در رمانِ در جبهۀ غرب خبری نیست، که اثری است منحصربه‌فرد، به‌دلیلِ آمیختگی با تحلیل‌های تند دربارۀ انسان و هستی، شخصیّت‌ها در سیر تحوّلات شناختی و عاطفیِ خود به پوچی و نافرجامی می‌رسند؛ درحالی‌که در سفر به گرای 270 درجه ــ‌که اثری واقع‌گرا و ملایم است ــ جریان شناختی، در عواطفی تعالی‌جویانه، ذهنیّتی از بلوغ و تکامل شخصیّت‌ها را در مخاطب ایجاد می‌کند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

اسپیگلبرگ، هربرت، جنبش پدیدارشناسی؛ درآمدی تاریخی، ترجمۀ مسعود علیا، ج 1 و 2، مینویِ خرد، تهران 1391.

ایگلتون، تری، پیش‌درآمدی بر نظریّۀ ادبی، ترجمۀ عبّاس مخبر، چاپ ششم، ویراست دوم، نشر مرکز، تهران 1390.

دارتیگ، آندره، پدیدارشناسی چیست؟، ترجمۀ محمود نوالی، سمت، تهران 1392.

دهقان، احمد، سفر به گرای 270 درجه، چاپ نوزدهم، سورۀ مهر، تهران 1393.

ربیعی، زینب، پدیدارشناسیِ اخلاق در اندیشۀ شلر، نشر علم، تهران 1382.

رمارک، اریش ماریا، در غرب خبری نیست، ترجمۀ پرویز شهدی، صدای معاصر، تهران 1391.

سارتر، ژان پل، اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمۀ مصطفی رحیمی، نیلوفر، تهران 1400.

صدرالمتألّهین، محمّد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیّة فى الأسفار العقلیّة الأربعة، المجلّد الرّابع، دار احیاء التّراث، الطّبعةالثّالثة، بیروت 1981.

محمود علیلو، مجید، «بررسی رابطۀ شناخت با عاطفه»، زبان و ادب فارسی (نشریّۀ سابق دانشکدۀ ادبیّات دانشگاه تبریز)، دوره چهلم، ش 2 (پیاپی 163)، تابستان 1376، ص 181-196.

لوکاچ، گئورگ، نظریّۀ رمان، ترجمۀ حسن مرتضوی، نگاه نو، تهران 1392.

هایدگر، مارتین (1)، شعر، زبان و اندیشۀ رهایی، ترجمۀ عبّاس منوچهری، مولی، تهران 1389.

ــــــــ (2)، هستی و زمان، ترجمۀ سیاوش جمادی، ققنوس، ویراست دوم، تهران 1389.

Casey, E. S. (1979), Imagining: A Phenomenological Study, Bloomington.

Goldie, P. (2002), The Emotions: A Philosophical Exploration, Oxford Scholarship Online Clarendon Press.

Griffiths, P. E. (1997), What Emotions Really Are (The Problem of Psychological Categories), University of Chicago Press.

Kierkegaard, S. (1980), The Concept of Anxiety, Princeton University Press.

McGuire, W. J. & Papa Georgis, D. (1961), “The Relative Eefficacy of Various Types of Prior Belief-Defense in Producing Immunity Against Persuasio”, Journal of Abnormal and Social Psychology, 62, pp 327-337.

Mir Shamsi, Z. & Javadi, M. (2014), “Re-reading Mulla Sadra on the Intersection of Cognition and Emotion”, Journal of Religious Inquiries, 3 (5), pp 49-61.

Montague, M. (2009), “The Logic, Intentionality, and Phenomenology of Emotion”, Philosophical Studies, 145, pp 171-192.

Nussbaum, M. (2004), Emotions as Judgments of Value and Importance. In R. C. Solomon (ed.), Series in Affective Science. Thinking about feeling: Contemporary Philosophers on Emotions (pp. 183–199), Oxford University Press.

Rachman, S. & Hodgson, R. (1974), Synchrony and Desynchrony in Fear and Avoidance, Behaviour Research and Therapy, 12 (4), pp 311-318.

Schmitz, H.; Owen, R. & Jan Slaby, M. (2011), Emotions Outside the Box: The New Phenomenology of Feeling and Corporeality. Phenomenology and the Cognitive Sciences, Volume 10, Issue 2, pp 241–259.

Zajonc, R. B. (1980). Feeling and Thinking: Preferences Need No Inferences. American Psychologist, 35(2), pp 151–175.

نامه فرهنگستان

محتوای شناختی در عواطف (تحلیل مقایسه‌ای دو رمان سفر به گرای 270 درجه و در جبهۀ غرب خبری نیست)

مراجع

مراجع

دوره 21، شماره 4 - شماره پیاپی 84
دی 1401
صفحه 23-46

محتوای شناختی در عواطف (تحلیل مقایسه‌ای دو رمان سفر به گرای 270 درجه و در جبهۀ غرب خبری نیست)

مراجع

مراجع

دوره 21، شماره 4 - شماره پیاپی 84دی 1401صفحه 23-46

دوره 21، شماره 4 - شماره پیاپی 84
دی 1401
صفحه 23-46