مقاله پژوهشی
فرزاد ضیائی حبیب‌آبادی؛ سعید شفیعیون
چکیده
هرچه نسخ خطی بیشتری از متون کهن کاویده شود، پرتوهای تازه‌تری در زمینه‌های مختلف، بر علوم ادبی خواهد تافت و چشم‌اندازهای روشن‌تری از میراث ادبی گذشتگان در نظر محققان جلوه خواهد یافت. جواهرالخیال، که محور این مقاله است، مجموعه‌ای افزون بر سه هزار رباعی از ۴۷۰ شاعر است که بسیاری از آنان، سخنوران سبک هندی هستند و شماری نیز خود در هند ...
بیشتر
هرچه نسخ خطی بیشتری از متون کهن کاویده شود، پرتوهای تازه‌تری در زمینه‌های مختلف، بر علوم ادبی خواهد تافت و چشم‌اندازهای روشن‌تری از میراث ادبی گذشتگان در نظر محققان جلوه خواهد یافت. جواهرالخیال، که محور این مقاله است، مجموعه‌ای افزون بر سه هزار رباعی از ۴۷۰ شاعر است که بسیاری از آنان، سخنوران سبک هندی هستند و شماری نیز خود در هند میزیستهاند. این مجمعالرباعیات از جهاتی چند، حائز اهمیت بسیار است؛ ازجمله میتواند در مطالعات ادبی مربوط به شبهقارّۀ هند مثلاً بررسی سیر رباعی در سبک هندی، که اتفاقاً مغفول نیز مانده، چهرۀ درخشان خود را نشان دهد. در روند تصحیح جواهرالخیال برخی واژههای مهجور یا معانیِ تازه که از فرهنگها فوت شده و نیز بعض شواهد شعری برای چندین واژۀ کمکاربرد یافته آمد که در این جستار به بحث دربارۀ آن‌ها پرداخته خواهد شد.
مقاله پژوهشی
حسین باقری؛ علیرضا ابراهیم؛ زهرا ابراهیمی
چکیده
: جنبش نقطویه یکی از جریان‌‌های مذهبی توانمند بود که به سبب برخورداری از بن‌مایه‌‌های عرفانی، به‌سرعت در ایران عصر صفوی توسعه یافت. این تحقیق که به روشی توصیفی- تحلیلی صورت پذیرفته، نشان می‌‌دهد که شماری از نقطویان مهاجر به دربار گورکانیان، موفقیت‌‌های این مکتب را در هند تداوم بخشیده، خدماتی را به فرهنگ شبه‌قارّه عرضه نمودند. ...
بیشتر
: جنبش نقطویه یکی از جریان‌‌های مذهبی توانمند بود که به سبب برخورداری از بن‌مایه‌‌های عرفانی، به‌سرعت در ایران عصر صفوی توسعه یافت. این تحقیق که به روشی توصیفی- تحلیلی صورت پذیرفته، نشان می‌‌دهد که شماری از نقطویان مهاجر به دربار گورکانیان، موفقیت‌‌های این مکتب را در هند تداوم بخشیده، خدماتی را به فرهنگ شبه‌قارّه عرضه نمودند. یافتهها حاکی از آن است که عزیمت نخبگان نقطوی از ایران، ابتدا در بستر تقابل با حاکمان و فقهای صفوی آغاز شد و سپس، در زمینۀ تعامل با حکمرانان و وزرای گورکانی ادامه یافت. در پرتو حمایتهای پادشاهانی چون اکبر و جهانگیر بعضی نقطویان فرهیخته به مدارج درباری بالا رسیدند و در برابر، به حمایت فکری از سلاطین گورکانی پرداختند. گرچه فعالیت مهاجران نقطوی در دربار گورکانیان سرانجام با دخالت فقها متوقف گردید، در همین دوران کوتاه نیز آنان منشأ تأثیراتی مفید و ماندگار بودند و بهویژه در بخش ادبیات، چهرههای نامبردار نقطوی با سرودن اشعار فراوان، سبک هندی را غنا بخشیدند و جایگاه زبان و ادب فارسی را در شبه‌قارّه تثبیت کردند.
مقاله پژوهشی
شهره معرفت
چکیده
میر سید شریف جرجانی، متکلّم، فیلسوف، منطقی، ادیب و منتقد ایرانی قرن هشتم و نهم هجری است. جرجانی آثار فراوانی دارد و بر بسیاری از کتب متقدّم و متأخّر خود، شرح و حاشیه نوشته است. نفوذ اندیشهها، آرا و آثار جرجانی حتی در سرزمینهایی که او در آن‌ها نبوده است، بسیار است. گسترۀ نفوذ او چنان بود که نویسندگان ایرانی، ترک، عرب و همچنین شبه‌قارّه ...
بیشتر
میر سید شریف جرجانی، متکلّم، فیلسوف، منطقی، ادیب و منتقد ایرانی قرن هشتم و نهم هجری است. جرجانی آثار فراوانی دارد و بر بسیاری از کتب متقدّم و متأخّر خود، شرح و حاشیه نوشته است. نفوذ اندیشهها، آرا و آثار جرجانی حتی در سرزمینهایی که او در آن‌ها نبوده است، بسیار است. گسترۀ نفوذ او چنان بود که نویسندگان ایرانی، ترک، عرب و همچنین شبه‌قارّه آثارش را میخوانده و به نوشتههایش استناد میکردهاند. در طی چند قرن، در شبهقارّۀ هند، آثار جرجانی را در نظامِ مدرسی میخوانده و بر آن‌ها شرح و حاشیه مینوشته یا تحریرهای تازهای از آن‌ها فراهم میآوردهاند. همچنین گاه به تلخیص یا ترجمۀ آن‌ها میپرداختهاند. نسخههایخطّی، کتابهای چاپ سنگی و سربی آثار جرجانی در کتابخانههای این سرزمینها فراوان است. شاگردان و نوادگان جرجانی هم در جریان گسترش آرای او در آنجا مؤثر بودند. در این مقاله، پس از اشاره به زندگی، احوال و آثار جرجانی، با تأکید بر منابع نوشتاری شبه‌قارّه، به بررسی تأثیر آرا و آثار او در این سرزمینها میپردازیم.
مقاله پژوهشی
مینا سعیدی ملک؛ قهرمان شیری
چکیده
«ملفوظات» به ضبط و نگارش سخنان مشایخ در مجالس صوفیه هند گفته می‌شود. بعد از نگارش فوائد الفؤاد امیرحسن سجزی در اوایل سدۀ 8ق که کامل‌ترین نمونۀ این گونۀ ادبی است، برخی از آثار با نام ملفوظات ظهور کردند که مربوط به شیوخ متقدم چشتیه و دست‌کم یک قرن پیش بودند. در اصالت و انتساب این آثار به نویسنده‌شان همواره بحث‌هایی وجود داشته ...
بیشتر
«ملفوظات» به ضبط و نگارش سخنان مشایخ در مجالس صوفیه هند گفته می‌شود. بعد از نگارش فوائد الفؤاد امیرحسن سجزی در اوایل سدۀ 8ق که کامل‌ترین نمونۀ این گونۀ ادبی است، برخی از آثار با نام ملفوظات ظهور کردند که مربوط به شیوخ متقدم چشتیه و دست‌کم یک قرن پیش بودند. در اصالت و انتساب این آثار به نویسنده‌شان همواره بحث‌هایی وجود داشته است. این مقاله به مقایسۀ دو اثر «ملفوظات» از طریقۀ چشتیه میپردازد؛ خیرالمجالس، ملفوظات شیخ نصیرالدین محمود چراغ دهلی، از نظر اصالت مورد وثوق است و دیگری انیسالارواح، ملفوظات شیخ عثمان هارونی که یک قرن بعد از زمان نگارش، پیدا شدند. این مقاله با بازنگری دقیقتر این دو اثر و بررسی ویژگیهای ساختاری و محتوایی، دلایلی به دست می‌‌دهد که منتسب و غیراصیل بودن انیسالارواح را در مقایسه با متن دیگر آشکار میسازد. مهمترین این دلایل عبارت است از: فقدان حضور مؤلف، وجود ابهام تاریخی در اثر، انتساب نگارش متن به خلیفۀ اصلی شیخ، وجود برخی ویژگیهای متون مکتوب و بسامد پایین خصلت شفاهی در متن منتسب و جعلی.
مقاله پژوهشی
فاطمه رستمی؛ علیرضا قوجه‌زاده؛ اشرف چگینی
چکیده
جلیس‌المشتاق سرودۀ شاعری ناشناخته با نام یا تخلّص «علی» است که از شاعران دورۀ حکمرانی امیر شیرانشاه در شروان آذربایجان (حک: 869- 907 ق) بوده و آن را در سال 870ق به رشتۀ نظم کشیده است. این اثر، برگردانِ منظومِ بساتین‌الانس اختسان دهلوی، دبیر و ادیب دورۀ سلطان غیاث الدّین تغلق (720 – 725ق) و محمّد شاه تغلق (725- 752 ق) است. در این منظومه، ...
بیشتر
جلیس‌المشتاق سرودۀ شاعری ناشناخته با نام یا تخلّص «علی» است که از شاعران دورۀ حکمرانی امیر شیرانشاه در شروان آذربایجان (حک: 869- 907 ق) بوده و آن را در سال 870ق به رشتۀ نظم کشیده است. این اثر، برگردانِ منظومِ بساتین‌الانس اختسان دهلوی، دبیر و ادیب دورۀ سلطان غیاث الدّین تغلق (720 – 725ق) و محمّد شاه تغلق (725- 752 ق) است. در این منظومه، داستان عاشقانۀ پادشاه کشورگیر، پسر پادشاه بتیهان (شهری بزرگ در جنوب هند) با ملک آرا (دختر پادشاه چین) به روایت درآمده و حکایات میان پیوندی نیز درآن نقل شده است. علی در جلیس المشتاق، برخلاف اختسان دهلوی، داستان را عاری از هر گونه تکلّفات زبانی و بیانی روایت کرده است.
