نوع مقاله : علمی ـ ترویجی

نویسندگان

• حسن قاسم‌زادۀ ابلی ¹
• خدابخش اسداللّهی ²
• محمّدرضا شاد منامن ³

¹ دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی؛ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خلخال

² استاد زبان و ادبیّات فارسی؛ دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه محقّق اردبیلی، اردبیل

³ استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال، گروه زبان و ادبیّات فارسی، خلخال

چکیده

حمید سبزواری، سرایندۀ سرودها و ترانه‌ها و اشعار میهنی و حماسی و انقلابی، در انواع قالب‌های شعری طبع‌آزمایی کرده و آثاری ارزشمند از خود به یادگار گذاشته است. آشناییِ شاعر با مسائل اجتماعی و انقلابی و سیاسی کشور و، همچنین، روحیّۀ استکبارستیزی و حق‌طلبی و مردمیِ‌ او سبب ممتازشدن جایگاه ویژۀ‌ اشعار پایداری و مذهبی‌اش شده است. سبزواری به رباعی نیز، که از قالب‌های مورد توجّه شاعران است، عنایت داشته. در دیوان اشعارِ او، 152 رباعی موجود است که از زوایای گوناگون قابل بحث و بررسی است. هدف از پژوهش حاضر بررسی موسیقیِ رباعیّات سبزواری، با استفاده از روش تحقیق تحلیلی‌ـ‌بسامدی، و نشان‌دادنِ آن است که موسیقی تا‌چه‌میزان بر نظم‌آهنگ شعرِ او تأثیر گذاشته و اینکه چگونه، با بهره‌بردن از ظرفیّت ردیف و قافیه و ترفندهای بدیعی، معنی شعرِ خود را به خواننده القا کرده است. بررسی رباعیّات شاعر نشان می‌دهد که او با کاربردِ ردیف‌های فعلی و یک‌جزئی و ساده و همچنین قافیه‌های اسمی و بهره‌گرفتن از آرایه‌های تکرار، واج‌آرایی، جناس، ازدواج، تضاد، تلمیحات (بینامتنیّت قرآنی و روایی) و... به آهنگین‌بودن و زیبایی اشعارِ خود افزوده است.

کلیدواژه‌ها

• حمید سبزواری
• رباعی
• قافیه
• ردیف
• موسیقی کناری
• موسیقی درونی

عنوان مقاله [English]

Analysis of Music Types in Hamid Sabzevari's Quatrains

چکیده [English]

Hamid Sabzevari, known as “the Father of Poetry of the Islamic Revolution”, is the composer of various patriotic, epic and mystical hymns, songs and poems, has tried his skill in various poetic forms and has left behind valuable works. He is one of the famous contemporary poets who is familiar with the social, revolutionary and political issues of the country. This characteristic and his anti-arrogant, right-seeking and courtesy spirit have made his resistance and religious poetry outstanding. The grace of his words and eloquence are prominent features of his poetry. The quatrain form has usually attracted the attention of the poets. Sabzevari has also composed 152 quatrains in his poetry collection, which can be discussed from different perspectives. The purpose of this study is to explore the music of the poet's quatrains and to show the extent to which music has influenced the rhythm of his poetry, using analytical-frequency research method. The current study examines how Sabzevari uses the potential of rhymes and novel tricks to convey the meaning of his poem to the reader. Investigation of the poet's quatrains shows that the poet uses simple, one-part verbs at the end of lines, nominal rhymes, and literary devices such as repetition, alliteration, pun, consonance, contrast, allusion (Quranic and narrative intertextuality) to enhance the melody and beauty of his poem.

کلیدواژه‌ها [English]

• Hamid Sabzevari
• quatrain
• rhyme
• repeated word or words at the end of each hemistich in poems
• side music
• internal music